ΟΝΟΜΑ:
ΕΠΙΘΕΤΟ:
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
ΜΑΘΗΜΑ: Νεοελληνική γλώσσα
ΤΑΞΗ: Β
ΒΑΘΜΟΣ:
Κείμενο
Η οικογένεια είναι ένα μικρό κοινωνικό σύστημα, δυναμικό, που αλλάζει με πολλούς τρόπους μέσα στο χρόνο. Είναι τα μέλη που την αποτελούν, οι μεταξύ τους σχέσεις και οι συναισθηματικοί δεσμοί αγάπης και πίστης ανάμεσα τους που διαρκούν για χρόνια ή και δεκαετίες. Αυτό το σύστημα, όπως και κάθε οργανισμός, λειτουργεί με τους ρόλους που έχουν τα μέλη. Για παράδειγμα, παλαιότερα ο πατέρας ήταν ο «κουβαλητής», τώρα στα εργαζόμενα ζευγάρια, είναι και οι δύο «κουβαλητές». Παλαιότερα, η μητέρα έκανε τις δουλειές του σπιτιού, όμως τώρα που και η γυναίκα εργάζεται, αυτό το ρόλο τον παίρνει πολλές φορές και ο πατέρας (για κάποιες τουλάχιστον δουλειές) ή ακόμα και τη φροντίδα του παιδιού που παλαιότερα είχε αποκλειστικά η μητέρα. Δηλαδή οι ρόλοι αλλάζουν, όπως αλλάζουν και οι υποχρεώσεις των μελών, καθώς και τα δικαιώματα, ανάλογα με την ηλικία και την προσφορά του καθενός στην οικογενειακή στέγη.
Πολλές φορές η οικογένεια αλλάζει μορφή. Τα ζευγάρια χωρίζουν για διάφορους λόγους, αλλά όταν υπάρχουν παιδιά, οι δεσμοί συνεχίζουν να υπάρχουν, έστω κι αν οι άνθρωποι ζουν χωριστά. Οι ευθύνες, οι υποχρεώσεις, οι ρόλοι μπορεί να πέσουν στις πλάτες του ενός από τους δύο γονείς. Σε άλλες περιπτώσεις, όταν ο ένας από τους γονείς αναγκάζεται να απουσιάζει -επειδή εργάζεται ή είναι υποχρεωμένος για διάφορους λόγους να μένει μακριά από την οικογένεια- οι ρόλοι του πατέρα και της μητέρας εναλλάσσονται στο ίδιο πρόσωπο, με όλο το βάρος που αυτό μπορεί να σημαίνει. Άλλοτε, όταν οι γονείς δεν μπορούν να είναι κοντά στα παιδιά τους, τους γο- νεϊκούς ρόλους τους παίρνει ένας τρίτος (για παράδειγμα μια γιαγιά).
Ερωτήματα:
1. Γράψτε την περίληψη του παραπάνω κειμένου (αφού γράψετε τους πλαγιότιτλους της κάθε παραγράφου, εντοπίσετε το νοηματικό κέντρο και αναγνωρίσετε τις λέξεις κλειδιά) σε εβδομήντα περίπου λέξεις.
2. Στον επόμενο πίνακα γράψτε τα ρήματα που είναι υπογραμμισμένα στο κείμενο στη χρονική βαθμίδα που δείχνει το καθένα και μεταφέρετέ το στις υπόλοιπες.
παρελθόν παρόν μέλλον
3. Ποια είναι τα υποκείμενα των ρημάτων που υπογραμμίζονται στις παρακάτω προτάσεις και ποια μορφή έχουν;
• Οι ευθύνες, οι υποχρεώσεις, οι ρόλοι μπορεί να πέσουν στις πλάτες του ενός από τους δύο γονείς.
• Οι ρόλοι του πατέρα και της μητέρας εναλλάσσονται στο ίδιο πρόσωπο.
4. Δημιουργήστε σύνθετες λέξεις με τις σημασίες που σας δίνονται και κατατάξτε τες κατόπι σε μια από τις παρακάτω κατηγορίες:παρατακτικά, προσδιοριστικά,κτητικά, αντικειμενικά
• Θήκη για πιάτα μαχαίρι και πιρούνι
• ανθοπώλης κατάσαρκα
5. Γράψτε προτάσεις χρησιμοποιώντας τα ρήματα στην έγκλιση και με τη σημασία που δίνονται στην παρένθεση:
• είμαι (οριστική, πραγματικό) μιλώ (υποτακτική, επιθυμητό)
• ακούω (προστακτ, παράκληση) φωνάζω (υποτακτ, προσταγή)
Παραγωγή λόγου
Περιγράψτε σε μια παράγραφο (περίπου 70 λέξεων) ένα πρόσωπο του οικογενειακού σας περιβάλλοντος.
Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2008
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η περίληψη είναι ένα σύντομο και περιεκτικό κείμενο με το οποίο αποδίδεται επιγραμματικά το περιεχόμενο ενός προϋπάρχοντος κειμένου. Είναι μια τεχνική πύκνωσης ενός κειμένου, είναι η συνοπτική διασκευή του, στην οποία συμπυκνώνονται τα βασικά του σημεία. Θα πρέπει να δούμε την περίληψη ως μήνυμα που εκπέμπεται σε έναν αποδέκτη μεταφέροντας κατατοπιστικές πληροφορίες. Ο στόχος της περίληψης είναι πληροφοριακός. Ενημερώνει κάποιον για τα λεγόμενα κάποιου άλλου χωρίς να μεταφέρει αυτούσιο το λόγο του.
ΤΙ ΑΞΙΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1. Το νοηματικό περιεχόμενο.
2. Τα εκφραστικά μέσα.
3. Η οργάνωση του λόγου.
ΠΟΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ ΠΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΙΑΣ ΣΩΣΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ.
1. Σχολαστική μελέτη του κειμένου.
2. Εντοπισμός του θεματικού κέντρου.
3. Επεξεργασία των νοηματικών ενοτήτων.
4. Διευθέτηση του επιλεγμένου υλικού.
5. Χρήσιμες επισημάνσεις.
Η περίληψη είναι ένα σύντομο και περιεκτικό κείμενο με το οποίο αποδίδεται επιγραμματικά το περιεχόμενο ενός προϋπάρχοντος κειμένου. Είναι μια τεχνική πύκνωσης ενός κειμένου, είναι η συνοπτική διασκευή του, στην οποία συμπυκνώνονται τα βασικά του σημεία. Θα πρέπει να δούμε την περίληψη ως μήνυμα που εκπέμπεται σε έναν αποδέκτη μεταφέροντας κατατοπιστικές πληροφορίες. Ο στόχος της περίληψης είναι πληροφοριακός. Ενημερώνει κάποιον για τα λεγόμενα κάποιου άλλου χωρίς να μεταφέρει αυτούσιο το λόγο του.
ΤΙ ΑΞΙΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
1. Το νοηματικό περιεχόμενο.
2. Τα εκφραστικά μέσα.
3. Η οργάνωση του λόγου.
ΠΟΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ ΠΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΙΑΣ ΣΩΣΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ.
1. Σχολαστική μελέτη του κειμένου.
2. Εντοπισμός του θεματικού κέντρου.
3. Επεξεργασία των νοηματικών ενοτήτων.
4. Διευθέτηση του επιλεγμένου υλικού.
5. Χρήσιμες επισημάνσεις.
Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2008
ΟΡΓΟΥΕΛ ή ΧΑΞΛΕΙ;
Αναπτύξτε τις απόψεις σας σε σχέση με το ερώτημα που τίθεται.
"....τον Όργουελ τον φόβιζαν οι άνθρωποι που θα απαγόρευαν τα βιβλία. Τον Άλντους Χάξλει τον φόβιζε το γεγονός ότι δεν θα υπήρχε λόγος να απαγορευτεί ένα βιβλίο γιατί δεν θα βρισκόταν πλέον ούτε ένας άνθρωπος πρόθυμος να διαβάσει ένα βιβλίο... Ο Όργουελ φοβόταν εκείνους που θα μας στερούσαν την πληροφόρηση. Ο Χάξλει φοβόταν εκείνους που θα μας μπούκωναν με άφθονη "παρα-πληροφόρηση", για να μας καταντήσουν πλάσματα της αδράνειας και του εγωισμού. Ο Όργουελ φοβόταν ότι η αλήθεια θα κρατιόταν μυστική.. Ο Χάξλει φοβόταν ότι η αλήθεια θα πνιγόταν σε έναν ωκεανό ασυναρτησιών.. Ο Όργουελ φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε έναν πολιτισμό υποτέλειας.. Ο Χάξλει φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε έναν πολιτισμό κοινοτοπίας. Ο Όργουελ φοβόταν ότι θα είχαμε ακόμη και στις ερωτικές μας στιγμές το μάτι του μεγάλου αδερφού να μας παρακολουθεί.. Ο Χάξλει φοβόταν ότι κάποτε θα μας....άρεσε αυτό και θα πληρωνόμαστε κι από πάνω.. Με λίγα λόγια ο Όργουελ φοβόταν ότι θα μας καταστρέψουν αυτοί που μισούμε.. Ο Χάξλει φοβόταν ότι θα μας καταστρέψουν αυτοί που αγαπάμε..
Ποιος από τους δύο δικαιώθηκε άραγε;"
ΝΙΛ ΠΟΣΤΜΑΝ-Πανεπιστημιακός
"....τον Όργουελ τον φόβιζαν οι άνθρωποι που θα απαγόρευαν τα βιβλία. Τον Άλντους Χάξλει τον φόβιζε το γεγονός ότι δεν θα υπήρχε λόγος να απαγορευτεί ένα βιβλίο γιατί δεν θα βρισκόταν πλέον ούτε ένας άνθρωπος πρόθυμος να διαβάσει ένα βιβλίο... Ο Όργουελ φοβόταν εκείνους που θα μας στερούσαν την πληροφόρηση. Ο Χάξλει φοβόταν εκείνους που θα μας μπούκωναν με άφθονη "παρα-πληροφόρηση", για να μας καταντήσουν πλάσματα της αδράνειας και του εγωισμού. Ο Όργουελ φοβόταν ότι η αλήθεια θα κρατιόταν μυστική.. Ο Χάξλει φοβόταν ότι η αλήθεια θα πνιγόταν σε έναν ωκεανό ασυναρτησιών.. Ο Όργουελ φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε έναν πολιτισμό υποτέλειας.. Ο Χάξλει φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε έναν πολιτισμό κοινοτοπίας. Ο Όργουελ φοβόταν ότι θα είχαμε ακόμη και στις ερωτικές μας στιγμές το μάτι του μεγάλου αδερφού να μας παρακολουθεί.. Ο Χάξλει φοβόταν ότι κάποτε θα μας....άρεσε αυτό και θα πληρωνόμαστε κι από πάνω.. Με λίγα λόγια ο Όργουελ φοβόταν ότι θα μας καταστρέψουν αυτοί που μισούμε.. Ο Χάξλει φοβόταν ότι θα μας καταστρέψουν αυτοί που αγαπάμε..
Ποιος από τους δύο δικαιώθηκε άραγε;"
ΝΙΛ ΠΟΣΤΜΑΝ-Πανεπιστημιακός
Ανάπτυξη παραγράφου
Η παράγραφος αναπτύσσεται με πολλούς τρόπους, δίνονται παρακάτω, εκτός από τους βασικούς τρόπους και παραδείγματα για τον καθένα.
• Με παραδείγματα (με επεξηγήσεις)
Με την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών αλλάζουν και οι αντιλήψεις μας. Στις συνθήκες της δουλοκτητικής εποχής, όταν η παραγωγή υλικών αγαθών στηριζόταν κυρίως στην εργασία των δούλων, η δουλεία θεωρούνταν φυσικός και δίκαιος θεσμός…
• Με σύγκριση και αντίθεση ( με ομοιότητες και διαφορές)
Το δοκίμιο ενώ έχει αρκετά στοιχεία κοινά με τα λογοτεχνικά και μη λογοτεχνικά κείμενα, δεν ταυτίζεται με κανένα. Το κοινό που έχει με τη λογοτεχνία είναι….Η διαφορά του αφορά κυρίως… Από την άλλη το δοκίμιο έχει ομοιότητες αλλά και διαφορές με τα μη λογοτεχνικά είδη….
• Με αιτιολόγηση
Θα ήταν επικίνδυνο σφάλμα να στηριχτούμε σήμερα πάνω στην άποψη ότι ο πυρηνικός πόλεμος μπορεί να αποφευχθεί ή να προληφθεί με το πυρηνικό αδιέξοδο ή την ισορροπία του τρόμου. Πρώτο, γιατί η τεχνολογία μπορεί να καταστρέψει αυτήν την ισορροπία. Έπειτα η ισορροπία γίνεται όλο και πιο ασταθής…Τέλος…
• Με ορισμό
Πολιτισμός είναι το σύνολο των επιτευγμάτων του ανθρώπου. Όλα τα αγαθά που έχουν σχέση με την τεχνική, την…, είναι προιόντα του πολιτισμού. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν τα ιδεώδη που διαμορφώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, ο…, καθώς και τα… που πραγματοποιήθηκαν στους επιμέρους τομείς προόσου.
• Με διαίρεση ( κομμάτιασμα του όλου στα μέρη του)
Τον πολιτισμό τον διαιρούμε συνήθως σε τεχνικό και πνευματικό. Ο τεχνικός πολιτισμός περιλαμβάνει…. Στην έννοια του πνευματικού πολιτισμού μπορούμε να περιλάβουμε…
• Με αίτια και αποτελέσματα
Η κατάργηση της σύγχρονης δουλείας οφείλεται στις ίδιες αιτίες που προκάλεσαν και την κατάργηση της αρχαίας δουλείας. Η πρώτη αιτία ήταν… Η δεύτερη ήταν πως οι δούλοι…
• Με αναλογία ( εκτενής παρομοίωση με κάτι που μας είναι γνωστό)
Το εμπόδιο στη γραπτή επικοινωνία μπορέί να υπερνικηθεί με το καλό γράψιμο και το σωστό διάβασμα. Μπορεί ο συγγραφέας να μας προσφέρει ένα καλοδουλεμένο και σαφές κείμενο, για να επικοινωνήσει άμεσα μαζί μας, αλλά μόνη της η προσπάθεια αυτή δεν αρκεί· πρέπει κι εμείς να κάνουμε το άλλο μισό του δρόμου. Ως αναγνώστης πρέπει να σκάβουμε τη σήραγγα της επικοινωνίας από τη δική μας πλευρά
• Με παραδείγματα (με επεξηγήσεις)
Με την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών αλλάζουν και οι αντιλήψεις μας. Στις συνθήκες της δουλοκτητικής εποχής, όταν η παραγωγή υλικών αγαθών στηριζόταν κυρίως στην εργασία των δούλων, η δουλεία θεωρούνταν φυσικός και δίκαιος θεσμός…
• Με σύγκριση και αντίθεση ( με ομοιότητες και διαφορές)
Το δοκίμιο ενώ έχει αρκετά στοιχεία κοινά με τα λογοτεχνικά και μη λογοτεχνικά κείμενα, δεν ταυτίζεται με κανένα. Το κοινό που έχει με τη λογοτεχνία είναι….Η διαφορά του αφορά κυρίως… Από την άλλη το δοκίμιο έχει ομοιότητες αλλά και διαφορές με τα μη λογοτεχνικά είδη….
• Με αιτιολόγηση
Θα ήταν επικίνδυνο σφάλμα να στηριχτούμε σήμερα πάνω στην άποψη ότι ο πυρηνικός πόλεμος μπορεί να αποφευχθεί ή να προληφθεί με το πυρηνικό αδιέξοδο ή την ισορροπία του τρόμου. Πρώτο, γιατί η τεχνολογία μπορεί να καταστρέψει αυτήν την ισορροπία. Έπειτα η ισορροπία γίνεται όλο και πιο ασταθής…Τέλος…
• Με ορισμό
Πολιτισμός είναι το σύνολο των επιτευγμάτων του ανθρώπου. Όλα τα αγαθά που έχουν σχέση με την τεχνική, την…, είναι προιόντα του πολιτισμού. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν τα ιδεώδη που διαμορφώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, ο…, καθώς και τα… που πραγματοποιήθηκαν στους επιμέρους τομείς προόσου.
• Με διαίρεση ( κομμάτιασμα του όλου στα μέρη του)
Τον πολιτισμό τον διαιρούμε συνήθως σε τεχνικό και πνευματικό. Ο τεχνικός πολιτισμός περιλαμβάνει…. Στην έννοια του πνευματικού πολιτισμού μπορούμε να περιλάβουμε…
• Με αίτια και αποτελέσματα
Η κατάργηση της σύγχρονης δουλείας οφείλεται στις ίδιες αιτίες που προκάλεσαν και την κατάργηση της αρχαίας δουλείας. Η πρώτη αιτία ήταν… Η δεύτερη ήταν πως οι δούλοι…
• Με αναλογία ( εκτενής παρομοίωση με κάτι που μας είναι γνωστό)
Το εμπόδιο στη γραπτή επικοινωνία μπορέί να υπερνικηθεί με το καλό γράψιμο και το σωστό διάβασμα. Μπορεί ο συγγραφέας να μας προσφέρει ένα καλοδουλεμένο και σαφές κείμενο, για να επικοινωνήσει άμεσα μαζί μας, αλλά μόνη της η προσπάθεια αυτή δεν αρκεί· πρέπει κι εμείς να κάνουμε το άλλο μισό του δρόμου. Ως αναγνώστης πρέπει να σκάβουμε τη σήραγγα της επικοινωνίας από τη δική μας πλευρά
Περίληψη
Η περίληψη έχει ως στόχο τη συνοπτική, αλλά πιστή απόδοση των απόψεων που διατυπώνονται σε ένα κείμενο. Με την περίληψη ελέγχεται η κριτική, αφαιρετική και συνθετική ικανότητα του μαθητή. Η έκταση της καταλαμβάνει το 1/3 του αρχικού κειμένου. Αν είναι εκτενής, περιλαμβάνει τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου του κειμένου, αν όμως είναι συνοπτική στηρίζεται αποκλειστικά στους πλαγιότιτλους των παραγράφων ή των ενοτήτων του κειμένου.
Στην αρχή της περίληψης επισημαίνεται το θεματικό κέντρο του κειμένου, με άλλα λόγια η βασική ιδέα-θέμα που απασχολεί το συγγραφέα. Μεγάλη σημασία έχει η σωστή επιλογή των διαρθρωτικών λέξεων, ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή και η συνεκτικότητα του κειμένου. Καλό είναι επίσης να επιλεγεί είτε η ενεργητική είτε η παθητική σύνταξη και όχι να εναλλάσσονται.
Να αποφεύγεται η υπερβολική αφαίρεση, αλλά και η χρησιμοποίηση επουσιωδών λεπτομερειών.
Να αποφεύγεται η μίμηση του ύφους του συγγραφέα (το ύφος μπορεί να είναι από λογοτεχνικό έως επιστημονικό και από δραματικό έως ειρωνικό), καθώς και η χρήση αυτούσιων φράσεων του κειμένου. Όταν πάντως επιλέγονται φράσεις από το κείμενο καλό είναι να τοποθετούνται μέσα σε εισαγωγικά.
Να αποφεύγεται η χρήση προσωπικών σχολίων, συμπερασμάτων, κρίσεων. Η περίληψη πρέπει να χαρακτηρίζεται από αντικειμενικότητα.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
• συνολική ανάγνωση του κειμένου με σκοπό την κατανόηση του θεματικού του κέντρου ,αλλά και της συλλογιστικής πορείας που ακολουθεί ο συγγραφέας.
• χωρισμός του κειμένου σε νοηματικές ενότητες, αν βέβαια αυτό είναι δυνατό.
• επιμέρους μελέτη των παραγράφων με σκοπό το διαχωρισμό των ουσιωδών από τα επουσιώδη στοιχεία.
• διαμόρφωση πλαγιοτίτλων που συμπυκνώνουν την ουσία κάθε παραγράφου (αν κάποιες παράγραφοι περιέχουν παραδείγματα ή άλλες δευτερεύουσες λεπτομέρειες δεν χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν στην περίληψη).
• σύνθεση των πλαγιοτίτλων σε ένα ενιαίο κείμενο με συνοχή, που καταγράφει τις σημαντικότερες ιδέες του συγγραφέα. Κατά τη σύνθεση αυτή είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν φράσεις, όπως: ο συγγραφέας αναφέρει, διατυπώνει, υποστηρίζει,επισημαίνει ,συμπεραίνει, τονίζει ,προσθέτει κ.α.
Πρέπει να σημειωθεί τέλος ότι, όταν η δομή του κειμένου που δίνεται είναι χαλαρή ή συνειρμική και γι' αυτό η προηγούμενη διαδικασία δεν μπορεί να εφαρμοστεί, για να προκύψει η περίληψη, χρειάζεται να εντοπιστούν οι βασικές ιδέες, που είναι πιθανόν να είναι διάσπαρτες στο κείμενο. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι βασικό να κατανοήσει κανείς το πώς συσχετίζονται οι έννοιες, ποιες είναι οι νοηματικές σχέσεις, ώστε να αποδοθούν σωστά στην περίληψη καινά μην παραποιηθούν οι θέσεις του συγγραφέα. Σημαντικό είναι να κινηθεί κανείς στο όριο των λέξεων που προτείνεται (συνήθως 80-100 ή 100-120).
Στην αρχή της περίληψης επισημαίνεται το θεματικό κέντρο του κειμένου, με άλλα λόγια η βασική ιδέα-θέμα που απασχολεί το συγγραφέα. Μεγάλη σημασία έχει η σωστή επιλογή των διαρθρωτικών λέξεων, ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή και η συνεκτικότητα του κειμένου. Καλό είναι επίσης να επιλεγεί είτε η ενεργητική είτε η παθητική σύνταξη και όχι να εναλλάσσονται.
Να αποφεύγεται η υπερβολική αφαίρεση, αλλά και η χρησιμοποίηση επουσιωδών λεπτομερειών.
Να αποφεύγεται η μίμηση του ύφους του συγγραφέα (το ύφος μπορεί να είναι από λογοτεχνικό έως επιστημονικό και από δραματικό έως ειρωνικό), καθώς και η χρήση αυτούσιων φράσεων του κειμένου. Όταν πάντως επιλέγονται φράσεις από το κείμενο καλό είναι να τοποθετούνται μέσα σε εισαγωγικά.
Να αποφεύγεται η χρήση προσωπικών σχολίων, συμπερασμάτων, κρίσεων. Η περίληψη πρέπει να χαρακτηρίζεται από αντικειμενικότητα.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
• συνολική ανάγνωση του κειμένου με σκοπό την κατανόηση του θεματικού του κέντρου ,αλλά και της συλλογιστικής πορείας που ακολουθεί ο συγγραφέας.
• χωρισμός του κειμένου σε νοηματικές ενότητες, αν βέβαια αυτό είναι δυνατό.
• επιμέρους μελέτη των παραγράφων με σκοπό το διαχωρισμό των ουσιωδών από τα επουσιώδη στοιχεία.
• διαμόρφωση πλαγιοτίτλων που συμπυκνώνουν την ουσία κάθε παραγράφου (αν κάποιες παράγραφοι περιέχουν παραδείγματα ή άλλες δευτερεύουσες λεπτομέρειες δεν χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν στην περίληψη).
• σύνθεση των πλαγιοτίτλων σε ένα ενιαίο κείμενο με συνοχή, που καταγράφει τις σημαντικότερες ιδέες του συγγραφέα. Κατά τη σύνθεση αυτή είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν φράσεις, όπως: ο συγγραφέας αναφέρει, διατυπώνει, υποστηρίζει,επισημαίνει ,συμπεραίνει, τονίζει ,προσθέτει κ.α.
Πρέπει να σημειωθεί τέλος ότι, όταν η δομή του κειμένου που δίνεται είναι χαλαρή ή συνειρμική και γι' αυτό η προηγούμενη διαδικασία δεν μπορεί να εφαρμοστεί, για να προκύψει η περίληψη, χρειάζεται να εντοπιστούν οι βασικές ιδέες, που είναι πιθανόν να είναι διάσπαρτες στο κείμενο. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι βασικό να κατανοήσει κανείς το πώς συσχετίζονται οι έννοιες, ποιες είναι οι νοηματικές σχέσεις, ώστε να αποδοθούν σωστά στην περίληψη καινά μην παραποιηθούν οι θέσεις του συγγραφέα. Σημαντικό είναι να κινηθεί κανείς στο όριο των λέξεων που προτείνεται (συνήθως 80-100 ή 100-120).
Μορφή των λέξεων. Παραγωγή -Σύνθεση
Εκτός από τις άκλιτες λέξεις (καί, παρά, πρό, σύν) υπάρχει κι ένας μεγάλος αριθμός λέξεων, που αλλάζουν μορφή. Αυτή την αλλαγή της μορφής την ονομάζουμε κλίση.
Κλίση
Τα ουσιαστικά, τα επίθετα, τα άρθρα, οι αντωνυμίες κλίνονται κατά γένος (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο), αριθμό (ενικό,πληθυντικό) και πτώση (ονομαστική, γενική,αιτιατική, κλητική).
Τα ρήματα κλίνονται κατά πρόσωπο, αριθμό, χρόνο, έγκλιση και φωνή.
Από ένα υπόστρωμα λέξεων και μορφημάτων σύμφωνα με ορισμένους κανόνες και υποδείγματα μπορούν να σχηματιστούν καινούριες λέξεις. Διακρίνουμε δύο κύριους τρόπους σχηματισμού λέξεων, τη σύνθεση και την παραγωγή.
1. Σύνθεση: Μια σύνθετη λέξη αποτελείται από δύο ή περισσότερες ξεχωριστές λέξεις, συνήθως από μια βασική λέξη και από έναν προσδιορισμό
2. Παραγωγή: Η παραγωγή αποτελείται από μια ξεχωριστή λέξη (ή τη ρίζα της) και από ένα ή περισσότερα αχώριστα μορφήματα
Κλίση
Τα ουσιαστικά, τα επίθετα, τα άρθρα, οι αντωνυμίες κλίνονται κατά γένος (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο), αριθμό (ενικό,πληθυντικό) και πτώση (ονομαστική, γενική,αιτιατική, κλητική).
Τα ρήματα κλίνονται κατά πρόσωπο, αριθμό, χρόνο, έγκλιση και φωνή.
Από ένα υπόστρωμα λέξεων και μορφημάτων σύμφωνα με ορισμένους κανόνες και υποδείγματα μπορούν να σχηματιστούν καινούριες λέξεις. Διακρίνουμε δύο κύριους τρόπους σχηματισμού λέξεων, τη σύνθεση και την παραγωγή.
1. Σύνθεση: Μια σύνθετη λέξη αποτελείται από δύο ή περισσότερες ξεχωριστές λέξεις, συνήθως από μια βασική λέξη και από έναν προσδιορισμό
2. Παραγωγή: Η παραγωγή αποτελείται από μια ξεχωριστή λέξη (ή τη ρίζα της) και από ένα ή περισσότερα αχώριστα μορφήματα
Γραμματική
Η μαγεία τής Γραμματικής
Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ
Στην αντίληψη των περισσοτέρων η έννοια τής Γραμματικής έχει συνδεθεί με μια κυμαινόμενη απέχθεια. Αλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο με «τραυματικές εμπειρίες» από τον τρόπο που διδάχτηκαν τη Γραμματική στο σχολείο, την θεωρούν ως ένα σύνολο πληκτικών έως άχρηστων πληροφοριών για καταλήξεις, για κλίσεις ρημάτων και ονομάτων, για γένη, για ανώμαλους τύπους ρημάτων, για ονόματα που δεν έχουν ενικό ή πληθυντικό, για ατέλειωτους πίνακες τύπων, για κατηγορίες επιρρημάτων, για παραθετικά επιθέτων κ.λπ. Γενικά πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως ανάλωσαν στο σχολείο χρόνο για έναν αχανή φορμαλισμό, για μια τυποκρατία και τυπολατρία, που επινόησαν, επέβαλαν και εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί (δάσκαλοι και, κυρίως, φιλόλογοι) για να καταξιώσουν το επάγγελμά τους και να δικαιολογήσουν μέρος τής δουλειάς τους, ασκώντας μάλιστα μια μορφή καταπίεσης που σκορπίζει άγχος και απέχθεια. Είναι πολύ λιγότεροι αυτοί που αναπολούν την ενασχόληση με τη Γραμματική, την απομνημόνευση τύπων και την αναγνώριση γραμματικών δομών ή τη λύση γραμματικών ασκήσεων και σεμνύνονται για τις γραμματικές τους γνώσεις και ικανότητες τότε και τώρα.
Αλήθεια, δικαιολογείται αυτή η αρνητική τοποθέτηση πολλών έναντι τής Γραμματικής; Μήπως φταίει η ίδια η υφή τού μαθήματος; Μήπως φταίμε εμείς οι δάσκαλοι με τον τρόπο που την διδάσκουμε; Μήπως θυσιάσαμε την ουσία στους τύπους και χάσαμε μαζί - ναι! - τη γοητεία και τη μαγεία τής Γραμματικής; Θα επιχειρήσουμε μερικές νύξεις για το θέμα αυτό.
Τι είναι, πρώτα-πρώτα, η Γραμματική μιας γλώσσας; Τι χρειάζεται; Ε λοιπόν, Γραμματική είναι ο τρόπος που έχει επινοήσει ο άνθρωπος στη γλώσσα για να δηλώνει τις σχέσεις που συνδέουν τις λέξεις μεταξύ τους ώστε να δίνουν νόημα, να εκφράζουν τα νοήματα που θέλουμε να «κοινωνήσουμε» στους άλλους. Ο λόγος μας δεν μπορεί να είναι μεμονωμένες, αποκομμένες, σκόρπιες λέξεις. Οι λέξεις δηλώνουν πληροφορίες («σημασίες») και εξ ορισμού υποχρεούνται να συν-τάσσονται, να συνδέονται ώστε να προκύπτει νόημα. Χρειάζεται λ.χ. ένα υποκείμενο για να ενεργοποιεί ένα ρήμα («το υποκείμενο τού ρήματος») και ένα ή περισσότερα συμπληρώματα τής ίδιας τής σημασίας κάθε ρήματος («τα αντικείμενα τού ρήματος»). Το ίδιο το ρήμα ως ενέργεια ή κατάσταση δεν μπορεί να υπάρξει «στον αέρα»! Χρειάζεται πρόσωπο (υποκείμενο) που το «κινεί», βαθμίδα χρόνου στον οποίο τοποθετείται η ενέργειά του (παρελθόν - παρόν - μέλλον), ποιότητα χρόνου (διάρκεια, επανάληψη, στιγμιαίο), χρειάζεται δήλωση τού βαθμού βεβαιότητας (εγκλίσεις ή «τροπικότητα» τού ρήματος). Ολα αυτά είναι σχέσεις. Αλλά για να πάρουν «σάρκα και οστά», για να δηλωθούν στην επικοινωνία, χρειάζεται να μορφο-ποιηθούν, να εκφραστούν δηλ. με τύπους, χρειάζονται Γραμματική. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η Γραμματική είναι ένα σύστημα μορφών που έχουν επινοηθεί σε κάθε γλώσσα για να δηλώσουν τις σχέσεις που συνδέουν τις λέξεις μεταξύ τους, τις συντακτικές σχέσεις. Αρα χωρίς σύνταξη δεν υπάρχει γλώσσα και χωρίς γραμματική (τύπους που να δηλώνουν τις συντακτικές σχέσεις) δεν υπάρχει σύνταξη, άρα και γλώσσα. Τελικά, χωρίς τη διπλή αυτή δόμηση τής γλώσσας, τη σύνταξη και τη γραμματική, δεν νοείται γλώσσα.
Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ
Στην αντίληψη των περισσοτέρων η έννοια τής Γραμματικής έχει συνδεθεί με μια κυμαινόμενη απέχθεια. Αλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο με «τραυματικές εμπειρίες» από τον τρόπο που διδάχτηκαν τη Γραμματική στο σχολείο, την θεωρούν ως ένα σύνολο πληκτικών έως άχρηστων πληροφοριών για καταλήξεις, για κλίσεις ρημάτων και ονομάτων, για γένη, για ανώμαλους τύπους ρημάτων, για ονόματα που δεν έχουν ενικό ή πληθυντικό, για ατέλειωτους πίνακες τύπων, για κατηγορίες επιρρημάτων, για παραθετικά επιθέτων κ.λπ. Γενικά πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως ανάλωσαν στο σχολείο χρόνο για έναν αχανή φορμαλισμό, για μια τυποκρατία και τυπολατρία, που επινόησαν, επέβαλαν και εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί (δάσκαλοι και, κυρίως, φιλόλογοι) για να καταξιώσουν το επάγγελμά τους και να δικαιολογήσουν μέρος τής δουλειάς τους, ασκώντας μάλιστα μια μορφή καταπίεσης που σκορπίζει άγχος και απέχθεια. Είναι πολύ λιγότεροι αυτοί που αναπολούν την ενασχόληση με τη Γραμματική, την απομνημόνευση τύπων και την αναγνώριση γραμματικών δομών ή τη λύση γραμματικών ασκήσεων και σεμνύνονται για τις γραμματικές τους γνώσεις και ικανότητες τότε και τώρα.
Αλήθεια, δικαιολογείται αυτή η αρνητική τοποθέτηση πολλών έναντι τής Γραμματικής; Μήπως φταίει η ίδια η υφή τού μαθήματος; Μήπως φταίμε εμείς οι δάσκαλοι με τον τρόπο που την διδάσκουμε; Μήπως θυσιάσαμε την ουσία στους τύπους και χάσαμε μαζί - ναι! - τη γοητεία και τη μαγεία τής Γραμματικής; Θα επιχειρήσουμε μερικές νύξεις για το θέμα αυτό.
Τι είναι, πρώτα-πρώτα, η Γραμματική μιας γλώσσας; Τι χρειάζεται; Ε λοιπόν, Γραμματική είναι ο τρόπος που έχει επινοήσει ο άνθρωπος στη γλώσσα για να δηλώνει τις σχέσεις που συνδέουν τις λέξεις μεταξύ τους ώστε να δίνουν νόημα, να εκφράζουν τα νοήματα που θέλουμε να «κοινωνήσουμε» στους άλλους. Ο λόγος μας δεν μπορεί να είναι μεμονωμένες, αποκομμένες, σκόρπιες λέξεις. Οι λέξεις δηλώνουν πληροφορίες («σημασίες») και εξ ορισμού υποχρεούνται να συν-τάσσονται, να συνδέονται ώστε να προκύπτει νόημα. Χρειάζεται λ.χ. ένα υποκείμενο για να ενεργοποιεί ένα ρήμα («το υποκείμενο τού ρήματος») και ένα ή περισσότερα συμπληρώματα τής ίδιας τής σημασίας κάθε ρήματος («τα αντικείμενα τού ρήματος»). Το ίδιο το ρήμα ως ενέργεια ή κατάσταση δεν μπορεί να υπάρξει «στον αέρα»! Χρειάζεται πρόσωπο (υποκείμενο) που το «κινεί», βαθμίδα χρόνου στον οποίο τοποθετείται η ενέργειά του (παρελθόν - παρόν - μέλλον), ποιότητα χρόνου (διάρκεια, επανάληψη, στιγμιαίο), χρειάζεται δήλωση τού βαθμού βεβαιότητας (εγκλίσεις ή «τροπικότητα» τού ρήματος). Ολα αυτά είναι σχέσεις. Αλλά για να πάρουν «σάρκα και οστά», για να δηλωθούν στην επικοινωνία, χρειάζεται να μορφο-ποιηθούν, να εκφραστούν δηλ. με τύπους, χρειάζονται Γραμματική. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η Γραμματική είναι ένα σύστημα μορφών που έχουν επινοηθεί σε κάθε γλώσσα για να δηλώσουν τις σχέσεις που συνδέουν τις λέξεις μεταξύ τους, τις συντακτικές σχέσεις. Αρα χωρίς σύνταξη δεν υπάρχει γλώσσα και χωρίς γραμματική (τύπους που να δηλώνουν τις συντακτικές σχέσεις) δεν υπάρχει σύνταξη, άρα και γλώσσα. Τελικά, χωρίς τη διπλή αυτή δόμηση τής γλώσσας, τη σύνταξη και τη γραμματική, δεν νοείται γλώσσα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)